Het voornemen van het nieuwe kabinet om experimenten met gereguleerde cannabisteelt te starten leidt tot levendige discussies, speculaties en kritiek. Mario Zwart, VOC sympathisant en veteraan cannabisgenieter en coffeeshopbezoeker, laat zijn licht schijnen over het kabinetsplan en doet een oproep. “Laten wij als cannabisconsumenten alert zijn en proberen om ook ons standpunt te laten horen.”

Kanttekeningen bij kabinetsplan ‘experimenten met gedoogd telen van wiet voor recreatief gebruik’

door Mario Zwart

Dé verrassing van het nieuwe VVD/CDA/D66/CU-kabinet is de aankondiging van gedoogde wietteelt voor recreatief gebruik. We noteren wat opvallende zaken.

1. Burgemeesters maken weer contact met de werkelijkheid
Wij cannabisconsumenten maakten ons wat zorgen over sommige burgemeesters in Nederland. Die leken een tikkie te lang te hebben gekeken naar Breaking Bad en Narcos. Ze vergeleken Noord-Brabant (zo’n 15 moorden per jaar) opeens met de bloedige Mexicaanse provincie Sinaloa (2.000 moorden per jaar). En dus was het hard nodig om vredige thuistelers standrechtelijk uit hun woning te zetten, in wezen een bizarre maatregel, ver van onze rechtsbeginselen.

Gelukkig blijkt de koerswijziging in het regeerakkoord een positief effect te hebben op het standpunt van de burgemeesters. Gemeenten melden zich massaal aan voor de proef met gereguleerd geteelde cannabis. Van zuid tot noord, van grote stad tot plattelandsregio. Heerlen, Maastricht, Venlo, Weert, Goes, Terneuzen, Tilburg, Breda, Eindhoven, Rotterdam, Den Haag, Amsterdam, Schagen, Utrecht, Apeldoorn, Hof van Twente, Nijmegen, Hilversum, Groningen, Oldambt, Leeuwarden, Drachten, Smallingerland…. om maar enkele van de kandidaten te noemen. Goed nieuws!

2. Experiment is overbodig
“Doel van de experimenten is om te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde wiet gedecriminaliseerd aan de coffeeshops toegeleverd kan worden (gesloten coffeeshopketen) en wat de effecten hiervan zijn“. Zo staat het in het Regeerakkoord. Maar die experimenten zijn naar mijn mening overbodig. In de wereld is het hele spectrum van cannabisverbod tot legalisering live te bekijken. Van zeer strenge verbodslanden als de Filipijnen, Indonesië en Saudi-Arabië tot de meest vrije markten in Colorado of Uruguay. Van mediwiet tot funwiet; van vrije tot streng verboden thuisteelt; van dispensary tot webshop; van staatsmonopolies tot concurrerende markten. Waarom zou je een beperkt experiment doen, als je van de hele wereld kunt leren? Sterker nog, de effecten zijn al bekend: vrijgave van de cannabismarkt werkt eigenlijk alleen maar positief, verbieden werkt voornamelijk negatief.

3. De coffeeshop blijft, maar mag deze a.u.b. ook wat vernieuwen?
De regering biedt ruimte aan “uniforme experimenten met het gedoogd telen van wiet voor recreatief gebruik in 6 à 10 (middel)grote gemeenten. Doel van de experimenten is om te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde wiet gedecriminaliseerd aan de coffeeshops toegeleverd kan worden (gesloten coffeeshopketen) en wat de effecten hiervan zijn.” Er is dus niet gekozen voor, bijvoorbeeld, een experiment met een landelijk werkende webshop waarbij een beperkt aantal klanten wiet mag bestellen. Of een experiment met een Cannabis Social Club, waarbij de clubleden zelf telen. Nee, de regering mikt duidelijk op een legale coffeeshopketen, van productie tot verkoop en consumptie. Ik ben blij voor de coffeeshops, want die vervullen een unieke rol.

Maar, door alle coffeeshop-regels is vernieuwing in feite verboden. Ik zou graag meer variatie en een hoger niveau zien. Zeker buiten Amsterdam ontbreekt dat soms. Waarom niet luxe tenten, met bediening aan tafel? Naast de goedkope “afhaal-loketten”. Waarom geen product-demonstraties? Of combinaties van growshop en coffeeshop, met Eerste Hulp bij Kweek Ongevallen (EHKO)? Waar blijven edibles en concentraten? Of een kast met vaporizers die je ook kunt kopen?

Ik heb het dan nog niet eens over webshops. Wie het gemak van thuisbezorgd zoekt, kan terecht bij een aantal uitstekende, maar illegale, webshops. Waarom kan dat niet legaal? Al met al: ik kom al ruim dertig jaar in coffeeshops en heb soms het gevoel dat de tijd is blijven stilstaan. Zeker buiten de hoofdstad. Dat is jammer voor de klanten en op den duur ook een bedreiging, want het illegale aanbod vernieuwt wél.

4. Effect op misdaad – niet meetbaar in dit experiment
“Doel van de experimenten is om te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde wiet gedecrimina­liseerd aan de coffeeshops toegeleverd kan worden (gesloten coffeeshopketen) en wat de effecten hiervan zijn“. Niet duidelijk is welke effecten worden verwacht, maar laten we uitgaan van effecten op misdaad en gezondheid. Beide zijn in dit experiment lastig te meten. Ik begin met misdaad.

Stel, een coffeeshop in Breda verkoopt voortaan ‘staatswiet’ in plaats van ‘illegale’ wiet. Wordt er dan in de gemeente Breda ook minder geteeld? Dat weet je niet, omdat je niet weet waar die illegale wiet vandaan kwam. Dat kan uit Breda zijn, uit andere gemeenten, of uit het buitenland. Uit Albanië, of Spanje bijvoorbeeld. En omgekeerd kan een kweker in Breda best een klant buiten de regio hebben. Al met al: hoe moet je het aantal kwekerijen meten?

– kijken naar het aantal “opgerolde hennepkwekerijen”. Probleem: dit wordt vooral bepaald door de hoeveelheid ingezette politie. Hoe harder die zoekt, hoe meer die vindt. Daarbij komt dat Politie en OM herhaaldelijk hebben laten weten niets in dit experiment te zien. Het belang van Politie en OM is dus om aan te tonen dat het aantal opgerolde kwekerijen niet afneemt. Dat kunnen ze eenvoudig doen, door fel te jagen op kwekers.

– kijken naar het aantal meldingen bij Meld Misdaad Anoniem van mogelijke kwekerijen per gemeente. Maar ook hier geldt dat dit aantal afhangt van oproepen door de politie, corporaties en gemeenten.

– kijken naar het elektriciteitsgebruik in een regio, maar de stroom wordt deels illegaal afgetapt, en verder valt het verbruik weg tegen al het overige gebruik.

– op kwalitatieve manier onderzoeken, door via-via in gesprek te komen met (illegale) kwekers en hun ervaringen op te tekenen. Maar dat levert weer geen harde, cijfermatige conclusies op.

Al met al denk ik dat het niet mogelijk is om in een beperkt experiment het effect op misdaad te meten.

5. Effect op gezondheid: alleen meetbaar in grootschalig laboratoriumonderzoek
‘Staatswiet’ zou ook beter kunnen zijn voor de gezondheid. Daarover lees je twee redeneringen: er kan beter worden gelet op resten van bestrijdingsmiddelen, voeding e.d. in de wiet. En er kan worden gestuurd op een lager THC- en/of een hoger CBD-gehalte.

Dat eerste verhaal klopt: het is niet gezond om pesticiden te roken. Maar het THC-verhaal klopt niet: wiet met veel THC is niet ongezond. Een hoger gehalte aan werkzame stoffen per gram wiet betekent dat een consument minder hoeft te roken voor het gewenste effect. Hij of zij krijgt minder rook in de longen, dat is dus beter. Concentraten (helaas verboden voor coffeeshops) zouden nog gezonder zijn. Dat wiet zonder CBD ongezond zou zijn, is onjuist. De waarheid is dat consumenten verschillende wensen hebben, en graag de keuze hebben uit wietsoorten met heel verschillende profielen van cannabinoïden, flavonoïoden en terpenen.

Om te weten of de staatswiet gezonder is, moet je gaan meten bij de gebruikers. Twee manieren lijken het meest voor de hand te liggen: vragen aan de consument hoe gezond hij/zij zich voelt (subjectieve gezondheid) en meten van bijvoorbeeld de bloeddruk, longfunctie en dergelijke (objectieve gezondheid).
Het verwachte gezondheidseffecten is klein. Immers, we hebben het over de invloed op de gezondheid van het verschil tussen “gewone wiet” (die ook uit allerlei verschillende soorten bestaat) en “staatswiet”. Een experiment in zes tot tien steden is geen goede manier om hier achter te komen, omdat je geen grip hebt op de vele andere factoren die de gezondheid van de consumenten beïnvloedt. De enige zinvolle manier is grootschalig laboratoriumonderzoek waarbij je die andere factoren hebt uitgeschakeld. Omdat de verwachte effecten gering zijn, moeten er veel deelnemers zijn, anders vallen de verschillen weg in toevallige ruis. Dus bijvoorbeeld:

– een groep van 3.000 deelnemers, bijvoorbeeld allen mannen van 25-35 jaar oud van een gelijke basisgezondheid, en allen even ‘ervaren’ cannabisconsumenten

– waarvan de helft “illegale wiet” krijgt en de andere helft “staatswiet”

– zonder dat de deelnemers of de begeleiders weten wie wat krijgt (dit heet ‘dubbel blind’ onderzoek)

– wat op gelijke wijze wordt geconsumeerd (gelijke hoeveelheden, gelijke toedieningswijze, bijvoorbeeld een vaporizer)

– waarbij je voortdurend zaken meet als longinhoud, hartslag, cognitieve functies en subjectief welbevinden.

Kortom: gezondheidseffecten zijn alleen meetbaar in een laboratorium setting, niet via de geplande experimenten in gemeenten.

6. Effect op gezondheid – waar blijft de thuisteler?
Wat wel vaststaat, is dat het een positief gezondheidseffect geeft als mensen zélf hun lot kunnen bepalen. Dus ook: zelf hun wiet kunnen kweken. Grip op je eigen leven, dat werkt nu eenmaal positief. Plus je weet dan zeker wat er wel en niet in je wiet zit. Ook uit objectieve metingen blijkt dat zelfgekweekte wiet vaak beter is dan “professioneel” gekweekte wiet. De snelste weg naar gezonde cannabis loopt dus via thuisteelt. Sta het toe, overheid!

7. Al met al: blij, maar laten we de vinger aan de pols houden!
Het “staatswiet”-plan is mooi, omdat er eindelijk weer eens iets beweegt. Maar de effecten op misdaad en gezondheid zijn in dit experiment niet meetbaar. En we weten dat (de top van) het OM en de politie fel tegen zijn. Laten wij als cannabisconsumenten dus alert zijn en proberen om ook ons standpunt te laten horen. Er wordt tot nu toe vooral over ons gesproken, tijd dat de overheid ook eens met ons praat. Het gaat immers om onze keuzevrijheid en gezondheid!

Mario Zwart